เรื่องราวชีวิตจริงอันน่าเศร้าของวาฬเพชฌฆาต ‘กาติน่า’

เขียนโดย Katheryn Wise 

เมื่อเดือนตุลาคม พ.ศ. 2521 ลูกวาฬเพชฌฆาตที่มีชื่อว่า ‘กาติน่า’ (Katina) ถูกจับได้จากนอกชายฝั่งไอร์แลนด์

ตอนนั้น กาติน่าน่าจะอายุได้เพียงไม่กี่ปี โดยธรรมชาติแล้ว วาฬเพชฌฆาตเป็นสัตว์มีนิสัยอยู่รวมฝูง และในแต่ละฝูง อาจมีวาฬหลายรุ่นใช้ชีวิตอยู่รวมกัน

แต่กาติน่าถูกจับและนำมากักขังไว้ที่สวนสนุก Marineland ในประเทศแคนาดา

ตั้งแต่ได้ยินเรื่องของกาติน่า ฉันก็รู้สึกผูกพันกับเธอ ทำไมนะเหรอ? อาจเพราะกาติน่าถูกจับในเดือนและปีเดียวกันกับตอนฉันเกิด นั่นหมายความว่า ช่วงเวลาที่เธอถูกกักขังยาวนานเท่ากับช่วงชีวิตของฉัน

ก่อนวันเกิดอายุครบรอบ 1 ขวบของฉัน สวนสัตว์น้ำ SeaWorld ซื้อกาติน่า และย้ายเธอไปไว้ที่สวนน้ำในรัฐโอไฮโอ ประเทศแคนาดา (ซึ่งปัจจุบัน ปิดทำการไปแล้ว) จากนั้น หลายปีต่อมา กาติน่าถูกขนส่งไปมาระหว่างสวนสัตว์น้ำ SeaWorld ในรัฐโอไฮโอ กับ SeaWorld ในรัฐแซนดีเอโก ประเทศสหรัฐอเมริกา จนฉันอายุ 6 ขวบ กาติน่าถูกย้ายไป SeaWorld ในเมืองออร์แลนโด และยังอยู่ที่นั่นจนถึงวันนี้

มันอาจฟังดูแปลก แต่ฉันคิดว่า ตอนฉันอายุ 7 ขวบ ฉันและครอบครัวอาจเคยดูการแสดงโชว์ของกาติน่าที่ SeaWorld ในเมืองออร์แลนโด ฉันได้ดูการแสดง Shamu พร้อมกับนักท่องเที่ยวอีกหลายร้อยคน โดยไม่รู้เลยว่า Shamu เป็นชื่อของวาฬเพชฌฆาตที่ตายไปแล้วหลายปีก่อน แต่สวนสัตว์น้ำใช้ชื่อนี้กับวาฬเพชฌฆาตทุกตัวที่ทำการแสดงโชว์ และกาติน่าน่าจะเป็น Shamu ที่ฟาดหางกับน้ำกระจุยกระจายใส่กลุ่มนักท่องเที่ยว

ฉันออกจากสวนสัตว์น้ำ SeaWorld และไปเที่ยวสวนสัตว์น้ำอีกที่ก่อนบินกลับบ้าน แต่กาติน่ายังอยู่ที่นั่น ว่ายน้ำวนเวียนอยู่ในบ่อขนาดแคบ ห่างจากฝูงของเธอหลายพันไมล์ เธอถูกป้อนด้วยปลาแช่แข็ง และต้องทำการแสดงโชว์ให้นักท่องเที่ยว ชีวิตประจำวันของเธอไม่เคยเปลี่ยนแปลง

Image credit: Bart Van Meele.

ในปี พ.ศ.2556 ภาพยนตร์สารคดีเรื่อง Blackfish ตีแผ่ชีวิตน่าเศร้าของวาฬเพชฌฆาตชื่อดัง ‘ทิลิคุม’ (Tillkum) และความบอบช้ำทางจิตใจจากการถูกกักขังในบ่อแคบ ส่งผลให้การแสดงโชว์วาฬเพชฌฆาตได้รับความนิยมน้อยลง อย่างไรก็ตาม การเพาะพันธุ์วาฬเพชฌฆาตยังคงพบเห็นได้ในสวนสัตว์น้ำหลายแห่งทั่วโลก ต่อมาในปี พ.ศ.2559 SeaWorld ประกาศยุติการเพาะพันธุ์วาฬเพชฌฆาต แต่กิจกรรมให้ความบันเทิงแก่นักท่องเที่ยวที่มีการบังคับใช้งานวาฬสายพันธุ์อื่นและโลมายังคงดำเนินต่อไปในสวนสัตว์น้ำของ SeaWorld

สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่ถูกจับมาเลี้ยงมากที่สุด คือสัตว์ขนาดเล็กในวงศ์โลมา (ออร์กา หรือวาฬเพชฌฆาต เป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมขนาดใหญ่ในวงศ์โลมา) โดย 80% ของสัตว์ที่ถูกกักขังเป็นโลมาปากขวด (ตัวละครเอกในภาพยนตร์คลาสสิกเรื่อง Flipper)

ทั้งนี้ การยอมรับของผู้คนต่อการแสดงโชว์โลมา และกิจกรรมว่ายน้ำกับโลมาลดลงอย่างเห็นได้ชัด (ผลสำรวจขององค์กรพิทักษ์สัตว์แห่งโลกในปี พ.ศ.2562 พบว่า การยอมรับของผู้คนต่อกิจกรรมว่ายน้ำกับโลมาลดลงจาก 67% เหลือเพียง 58% ภายในระยะเวลา 5 ปี) แต่โลมาขนาดเล็กเหล่านี้ ยังคงรอโอกาสแบบภาพยนตร์สารคดีเรื่อง Blackfish ที่สายตาของผู้คนทั่วโลกจับจ้องมาที่ความทุกข์ทรมานของพวกมัน ซึ่งเป็นสัตว์สังคมแสนฉลาด แต่กลับถูกบังคับใช้งานเพื่อมอบความบันเทิงให้แก่นักท่องเที่ยว

มนุษย์จำเงาสะท้อนของตัวเองในกระจกได้ เมื่ออายุประมาณ​ 18 – 24 เดือน ในขณะที่ทักษะการรู้จักตัวเองของโลมาปากขวดเริ่มต้นตั้งแต่อายุเพียง 7 เดือนเท่านั้น พวกมันแสดงออกความเฉลียวฉลาดหลายต่อหลายครั้ง มีนิสัยอยู่ร่วมกันเป็นฝูงใหญ่ และมีทักษะทางสังคมที่ซับซ้อน แต่พวกมันกลับถูกบีบบังคับให้ทำตัวเป็นเซิร์ฟบอร์ด หรือถูกฝึกให้กระโดดลอดห่วง เพื่อแลกกับเนื้อปลาแช่แข็งขนาดใหญ่

เมื่อเดือนที่แล้ว ฉันไปล่องเรือ และปีนผาในสกอตแลนด์ ฉันใช้กล้องส่องทางไกลกวาดไปรอบ ๆ และเห็นครีบของวาฬแกลบมิงค์ โลมาริสโซ และพอร์พอยส์ ถึงจะได้เห็นแค่ครีบนั้น แต่ฉันก็ตื่นเต้นมากแล้ว

Image: Wild orcas in Scotland

คืนสุดท้ายของการเดินทาง หลังจากอ่านข้อความที่ตื่นเต้นมากมายเกี่ยวกับการท่องเที่ยวลัดเลาะลงไปตามชายฝั่ง ฉันยกกล้องส่องไปยังบริเวณหัวแหลม ตอนที่ฉันใกล้จะถอดใจ สายตาฉันก็เหลือบไปเห็นฝูงวาฬเพชฌฆาต พวกมัน 6 ตัวเคลื่อนที่ไปพร้อม ๆ กันอย่างใกล้ชิด ฉันมองเห็นพวกมันชัดมาก แล้วฉันก็นึกถึงกาติน่าที่ได้แต่ว่ายน้ำอยู่ในบ่อแคบ ๆ และต้องถูกพรากจากฝูงเพื่อทำการแสดงโชว์แลกกับปลาสดแช่แข็งเป็นเวลานานเท่ากับตลอดชั่วชีวิตของฉัน

มาร่วมเป็นส่วนหนึ่งกับเพื่อสร้างความเปลี่ยนแปลง

เราทำงานอย่างต่อเนื่องเพื่อขับเคลื่อนโลกนี้ปกป้องคุ้มครองสัตว์จากทั่วทุกมุมโลก มาร่วมกันยุติการทารุณกรรมสัตว์กับเรา และร่วมมอบชีวิตใหม่แก่สัตว์ที่น่าสงสารเหล่านี้กัน

Hero image credit: Lloyd Edwards/ Raggy Charters

Katina was captured the exact month and year that I was born which means she has spent my entire life in captivity.